ดาวเคราะห์แคระ
1.2 ชื่อภาษาไทย =
ดาวเคราะห์แคระ
1.3 ชื่อภาษาอังกฤษ = Haumea
ดาวเคราะห์ แคระ(Dwarf Planets) เป็นนิยามใหม่ของสมาพันธ์ดาราศาสตร์สากล
เมื่อวันที่ 24 สิงหาคม 2549 ในเรื่องของการแบ่งประเภทของวัตถุในระบบสุริยะที่เป็นบริวารของดวงอาทิตย์
ดังนี้1. ดาวเคราะห์(Planet) หมายถึงเทห์วัตถุที่มีสมบัติดังต่อไปนี้ครบถ้วน (ก) โคจรรอบดวงอาทิตย์ (ข) มีมวลมากพอที่จะแรงโน้มถ่วงของดาวสามารถเอาชนะความแข็งของเนื้อดาว ส่งผลให้ดาวอยู่ในสภาวะสมดุลไฮโดรสแตติก (hydrostatic equilibrium; เช่น ทรงเกือบกลม) (ค) สามารถกวาดเทห์วัตถุในบริเวณข้างเคียงไปได้
2. ดาวเคราะห์แคระ(Dwarf Planet) หมายถึงเทห์วัตถุที่มีสมบัติดังต่อไปนี้ครบถ้วน (ก) โคจรรอบดวงอาทิตย์ (ข) มีมวลมากพอที่จะแรงโน้มถ่วงของดาวสามารถเอาชนะความแข็งของเนื้อดาว ส่งผลให้ดาวอยู่ในสภาวะไฮโดรสแตติก (ค) ไม่สามารถกวาดเทห์วัตถุในบริเวณข้างเคียงไปได้ (ง) ไม่ใช่ดวงจันทร์บริวารของดาว
เคราะห์อื่นๆ
3. เทห์วัตถุขนาดเล็กในระบบสุริยะ(Small
Solar-System Bodies) หมายถึง
วัตถุอื่นๆ นอกเหนือจากที่กล่าวไปแล้ว
เนื่องจากเทคโนโลยีด้านอวกาศในยุคปัจจุบัน ก้าวหน้าไปมาก ทำให้มีการค้นพบวัตถุในแถบไคเปอร์ ที่มีขนาดใกล้เคียงกับดาวพลูโตอีกเป็นจำนวนมาก อาทิเช่น ซีนา อีริส เซดนา วารูนา เป็นต้น อย่างไรก็ตามวัตถุเหล่านี้มิได้มีวงโคจรอยู่ในสุริยะวิถี แต่กลับมีวงโคจรเป็นรูปวงรีเฉียงกับระนาบสุริยะวิถีดังเช่น วงโคจรของดาวพลูโตที่เอียงทำมุม 17 องศา กับระนาบสุริยะวิถี
เนื่องจากเทคโนโลยีด้านอวกาศในยุคปัจจุบัน ก้าวหน้าไปมาก ทำให้มีการค้นพบวัตถุในแถบไคเปอร์ ที่มีขนาดใกล้เคียงกับดาวพลูโตอีกเป็นจำนวนมาก อาทิเช่น ซีนา อีริส เซดนา วารูนา เป็นต้น อย่างไรก็ตามวัตถุเหล่านี้มิได้มีวงโคจรอยู่ในสุริยะวิถี แต่กลับมีวงโคจรเป็นรูปวงรีเฉียงกับระนาบสุริยะวิถีดังเช่น วงโคจรของดาวพลูโตที่เอียงทำมุม 17 องศา กับระนาบสุริยะวิถี
ภาพที่ 1 ดาวเคราะห์แคระที่พบในแถบไคเปอร์
(ที่มา: NASA, JPL)
ดาวพลูโตถูกลดระดับให้เป็นดาวเคราะห์แคระ
เนื่องจากมีวงโคจรเป็นรูปวงรีบางส่วน ซ้อนทับวงโคจรของดาวเนปจูน
ส่วนดาวเคราะห์ น้อยเซเรสถูกยกระดับให้เป็นดาวเคราะห์แคระ
เพราะมีขนาดค่อนข้างใหญ่ และมีรูปร่างค่อนข้างเป็นทรงกลม
ง�8�� ��p���้อดาว
ส่งผลให้ดาวอยู่ในสภาวะไฮโดรสแตติก (ค) ไม่สามารถกวาดเทห์วัตถุในบริเวณข้างเคียงไปได้
(ง) ไม่ใช่ดวงจันทร์บริวารของดาว
ภาพที่
2
ขนาดของดาวเคราะห์แคระเปรียบเทียบกับโลก (ที่มา: NASA, JPL)
หากพิจารณาดูจะพบว่า
ดาวเคราะห์แคระตามนิยามใหม่นั้นมี 2 ประเภท คือ ดาวเคราะห์แคระที่เป็นดาวเคราะห์น้อยขนาดใหญ่
เช่น เซเรส เวสตา พัลลาส มีวงโคจรอยู่ในแถบเข็มขัดดาวเคราะห์น้อย
ระหว่างวงโคจรของดาวอังคารและดาวพฤหัสบดี ส่วนดาวเคราะห์แคระที่เป็นวัตถุ
ไคเปอร์ซึ่งถูกเพิ่งค้นพบใหม่ มีขนาดใหญ่กว่า และมีวงโคจรรูปรีมาก มีวงโคจรถัดจากดาวเนปจูนและดาวพลูโตออกไป
ภาพที่ 3 วงโคจรของดาวเคราะห์แคระอีริส
(2003UB213) เปรียบเทียบกับดาวพลูโต
ตารางที่ 1 รายชื่อดาวเคราะห์แคระขนาดใหญ่
|
จุดเริ่มยุค J2000
|
|||||||
|
4,436,824,613 กม.
(29.65834067 หน่วยดาราศาสตร์) |
|||||||
|
5,906,376,272 กม.
(39.48168677 หน่วยดาราศาสตร์) |
|||||||
|
เส้นรอบวง
ของวงโคจร: |
|||||||
|
0.24880766
|
|||||||
|
366.74 วัน
|
|||||||
|
อัตราเร็วสูงสุด
ในวงโคจร: |
6.112 กม./วินาที
|
||||||
|
อัตราเร็วต่ำสุด
ในวงโคจร: |
3.676 กม./วินาที
|
||||||
|
110.30347°
|
|||||||
|
113.76329°
|
|||||||
|
4
|
|||||||
|
ลักษณะทางกายภาพ
|
|||||||
|
มวล:
|
|||||||
|
1.750 กรัม/ซม.³
|
|||||||
|
ความโน้มถ่วง
ที่ศูนย์สูตร: |
|||||||
|
1.2 กม./วินาที
|
|||||||
|
47.18 กม./ชม.
|
|||||||
|
119.61°
|
|||||||
|
ไรต์แอสเซนชัน
ของขั้วเหนือ: |
313.02°
(20 ชม. 52 นาที 5 วินาที) |
||||||
|
เดคลิเนชัน
ของขั้วเหนือ: |
9.09°
|
||||||
|
0.30
|
|||||||
|
|||||||
|
ความดันบรรยากาศ
ที่พื้นผิว: |
|||||||
|
องค์ประกอบ:
|
|||||||
